Ik had ‘Dier, bovendier’ van Frank Westerman gelezen. Een boek over lipizzaners, de paarden van de Spaanse Hofrijschool in Wenen. In dat boek citeert hij verschillende keren uit de Radetzkymars voor de sfeer van het Wenen uit de tijd van Keizer Franz Joseph. (Ik neem de adviezen van Frank Westerman altijd zeer serieus.)
De Radetzkymars beslaat de regeerperiode van Franz Joseph. Het begint bij de Slag van Solferino (1859). Een luitenant redt het leven van de keizer en wordt daardoor baron von Trotta. Het boek gaat daarna over zijn zoon en vooral zijn kleinzoon, die als nazaten van de held van Solferino onder de protectie van de keizer leven. De kleinzoon begint zijn carrière als officier bij de ulanen (cavalerie.) Maar een beetje raar wanneer je terugdenkt aan het boek van Frank Westerman, hij houdt niet van paarden en laat zich overplaatsen naar de infanterie in de moerassen van de Oekraïne, aan de rand van het keizerrijk. Oostenrijk strekte zich toen nog uit van Noord Italië tot in de Oekraïne. Het boek eindigt bij de dood van de keizer.
Joseph Roth was een jood, geboren in de Oekraïne. Na zijn studie ging hij naar Wenen, vocht in de eerste wereldoorlog, werkte daarna als journalist in Berlijn, maar moest als jood vluchten. Dit boek is uit 1932 en uitgegeven in Amsterdam. In Amsterdam ging hij zich al te buiten aan de jenever, een paar jaar later dronk hij zich dood in Parijs. Je kunt het boek niet lezen zonder een parallel te zien in de ondergang van Oostenrijk, de luitenant von Trotta en Joseph Roth zelf.
Het is een beetje een ouderwets boek uit de tijd dat mensen nog boeken lazen ipv tv keken. Meer woorden dan nodig dus. Maar voor de lange winteravonden is het geweldige lectuur (of wanneer je, zoals Frank Westerman, met de trein naar Wenen reist.) Je merkt vooral hoe zeer de wereld is veranderd in de afgelopen honderd jaar.
De Radetzkymars is trouwens een running gag in dit boek