Geschreven bij Het Slimme Onbewuste
“Reason is the slave of passion”. Deze uitspraak van David Hume speelde door mijn hoofd toen ik het boek “Het slimme onbewuste” van Ap Dijksterhuis las. Het centrale thema dat hij daarin behandelt is dat het bewustzijn wordt overschat, terwijl het onderbewustzijn daarentegen sterk wordt onderschat. Hij illustreert dit met talloze experimenten die door hemzelf of door collega’s in het vakgebied zijn uitgevoerd.
Vanuit mijn achtergrond in mathematische besliskunde en de aandacht die binnen CMMI, een referentiemodel voor verbetering van software ontwikkelingsprocessen, wordt besteed aan analyse en uitkomsten van beslissingen (Decision Analysis and Resolution), werd ik geintrigeerd door het hoofdstuk over het nemen van besluiten in complexe situaties. Uit onderzoek blijkt dat de kwaliteit van besluiten niet toeneemt, eerder afneemt, naarmate er langer bewust wordt nagedacht over verschillende alternatieven en de bijbehorende consequenties. Een veel betere strategie is om er een nachtje over te slapen. In die tijd wordt het vraagstuk in het onderbewustzijn opgelost, waarna de uitkomst aan het bewustzijn wordt medegedeeld. Hoezo criteria, afweging, compensatorische- en niet-compentatorische beslisregels? Hoogst interessant en ik ben van mening dat iedere training over besliskunde moet worden vergezeld van aandacht voor de onbewuste psychologische processen.
Het boek is duidelijk geschreven voor het grote publiek. Het heeft een bescheiden diepgang, telt niet meer dan 220 pagina’s en leest makkelijk weg. Het geeft daarmee een heel leuke introductie in het onderwerp bewustzijn versus onderbewustzijn en stemt tot nadenken. Het geeft een mooi overzicht van wat de wetenschap reeds weet over dit onderwerp en waar nog ruimte is voor verder onderzoek.